Tekst: Suzanne Geurts.
Foto: Timo Reisiger

Onder het motto ‘Zorg kan niet zonder dieren’ maakt Stichting ZorgDier Nederland al vijftien jaar eenzame dierenvrienden blij met het bezoek van een hond of kat. De effecten zijn even wonderlijk als ontroerend.

Zomer, 2000. Jan van Summeren (inmiddels 64) geniet van de zon op een terrasje in Miami, Florida, bladerend door de lokale krant. Opeens blijft zijn blik hangen op een berichtje over animal assisted interventions, huisdieren in de zorg. Als dierenliefhebber en – toen nog – directeur van Hulphond Nederland schuift hij onbewust naar het puntje van zijn stoel. ‘Het kippenvel stond op mijn armen. Dit bestond nog niet in ons land en ik dacht direct: het is geen toeval dat ik dit lees, zou dit mijn levenswerk worden?’ En dat gebeurde. Drie jaar later, na intensieve voorbereidingen, was ZorgDier Nederland een feit.

Matchmaking

Via ZorgDier krijgen kwetsbare, vaak eenzame mensen wekelijks bezoek van een vrijwilliger met een hond of kat. Hiervoor werkt de stichting nauw samen met verzorgingshuizen, maar bijvoorbeeld ook met welzijns-, GGZ- en gehandicapteninstellingen. Van Summeren: ‘Zo’n 60 procent van de mensen groeit op met huisdieren, vooral honden en katten. De vriendschap tussen mensen en dier is onvoorwaardelijk en vaak ontzettend hecht. Niet meer voor je huisdier kunnen zorgen is dan ook een groot gemis.’ Alleen al vorig jaar maakte ZorgDier zo’n 60.000 keer iemand blij met vrolijk apporterende honden en liefdevolle kattenkopjes. ‘Elke vrijwilliger vormt met zijn huisdier een getraind ZorgDier-team, en bereidt het bezoek goed voor. Het dier is schoon en altijd aangelijnd. We kijken welk dier bij iemand past: gaat het om een honden- of een kattenliefhebber? En wat voor soort karakter past het beste?’ Hoe het bezoek verloopt, hangt helemaal van de wensen af. Een kopje koffie of thee drinken terwijl de hond nieuwsgierig rondsnuffelt, een balletje gooien, een rondje wandelen. De visites kunnen zelfs in een therapietraject ingebed worden. ‘Stel, iemands fijne, motorische vaardigheden moeten verbeterd worden. Aaien en borstelen kunnen daar aan bijdragen.’

Openstellen

De effecten van de aaibare bezoekjes blijven Van Summeren verbazen. Om de kennis in Nederland te verbreden en meer zorginstellingen te overtuigen, werkt ZorgDier al vanaf het begin samen met universiteiten, zoals de vakgroep Klinische en Gezondheidspsychologie van de Universiteit Utrecht. Uit onderzoeken blijkt dat het contact met huisdieren de hartslag en het stressniveau verlaagt, terwijl mensen zich meer verbonden voelen. Niet alleen met het beestje zelf, maar ook met de omgeving. ‘Aangewakkerd door het spontane contact met een dier durven ze zich ook gemakkelijker naar anderen open te stellen. Je ziet mensen opbloeien’, vertelt Van Summeren. Hij vertelt over een vrouw met dementie die altijd in haar kamertje bleef. Dankzij het wekelijkse kattenbezoek kreeg ze weer zin om naar de gemeenschappelijke ruimte te komen.

Kleffe stelletjes

Inmiddels heeft ZorgDier zo’n vierhonderd vrijwillige begeleiders opgeleid in een driedaagse cursus, om samen met hun geliefde viervoeter op bezoek te gaan. Maar, nuanceert Jan, niet elk duo kan meedoen. ‘Baas en dier moeten echt een eenheid vormen, elkaar intuïtief aanvoelen. Controle over het gedrag hoort daarbij, net als het plezier dat het beestje moet hebben om nieuwe ervaringen op te doen.’ In de cursus leren de ZorgDier-teams vaardigheden om met verschillende mensen en situaties om te gaan. Daar horen oefeningen en rollenspelen bij. Uit deze test rolt een competentieprofiel dat bepalend is voor de match met de cliënt(en).

Hulp nodig

Op dit moment werken zes instellingen met ZorgDier samen; tien andere staan in de rij om te starten. Omdat ouderen – ook mensen met dementie – steeds langer thuis wonen, komen de ZorgDier-teams sinds drie jaar ook bij mensen thuis over de vloer. Nu nog alleen in Tilburg en Eindhoven, maar wat Van Summeren betreft wordt dit aantal snel uitgebreid. Daar zijn wel vrijwilligers en financiële steun voor nodig, want ZorgDier is volledig afhankelijk van fondsen, donateurs en sponsors. ‘In heel Nederland eenzame mensen blij maken met het helende contact van huisdieren, dat is onze missie.’

Lees het hele artikel in het pdf-bestand ‘Hier is het elke week Dierendag’ in ONS Magazine. Magazine voor senioren